Szczątkowe kości 11 niemieckich żołnierzy wykopano niedaleko cmentarza w Liskowie, w powiecie kaliskim. Odkrycia dokonało Stowarzyszenie „Pomost” w Poznaniu, które zajmuje się archeologią wojskową i ekshumacją grobów niemieckich żołnierzy. Ich zniszczony grobowiec znajdował się na polu. Mieszkańcy Liskowa doskonale wiedzieli i pamiętali o tym miejscu. „Mnie od lat niepokoiła ta sytuacja”– powiedział uczestniczący w wykopaliskach Stefan Ferenc, mieszkaniec Liskowa:  „Temat był mi doskonale znany, mimo, że słyszałem różne opowiadania i relacje z tamtych wydarzeń. Niektóre były naprawdę tragiczne. Kiedy w 1994 roku w lokalnej gazecie „Liskowianin” pisałem o losach mieszkańców naszej gminy w czasie II wojny światowej, o większości z nich wiedziałem tylko tyle – „los nieznany”. I wtedy pomyślałem sobie, że ktoś w Niemczech też może szukać swoich wojennych potomków, którzy są pochowani właśnie u nas w Liskowie. To niedawno mi spokoju, czy szukać tych zwłok czy też nie. Po 1,5-godzinnym poszukiwaniu, z ziemi wykopano szczątki ludzkich ciał. Były w bardzo złym stanie. Większość z tych kości było całkowicie rozsypanych. Zostały tylko piszczele i golenie. I właśnie na podstawie tych goleni, czyli najtrwalszych ludzkich kości, udało się ustalić, że należą one do 11 osób. Na dwóch czaszkach były widoczne strzały w tył głowy, co oznaczało że osoby te musiały być rozstrzelane przez sowieckich żołnierzy. Znaleziono również kości zwierzęce, które pochowane były niedaleko tego grobu. Wszystkie szczątki zostały zapakowane w 11 oddzielnych workach foliowych i zabrane przez poznańskie Stowarzyszenie „Pomost”.

 

„Myślę, że ta nienawiść między narodami wygasła i opadły już te negatywne emocje. Wielu ludzi podchodziło do nas mówiąc – o Niemcy leżą, więc czas ich pochować. Dziś tych ludzi traktujemy jako zmarłych, którzy wymagają godnego pochówku. Pewnie ich rodziny jeszcze nie wiedzą, gdzie zginęli ich mężowie, ojcowie czy dziadkowie. Przyznam, że podczas tych wykopalisk towarzyszył mi bardziej smutek niż ciekawość, choćby z racji tej, że były to gołe szczątki. Tak naprawdę ci ludzie zostali rzuceni do rowu i przykryci  gałęziami”  - dodaje Karol Matczak, uczestniczący w wykopaliskach mieszkaniec Liskowa.

 

 

Z ziemi wykopano też m.in. trzy tablice, na podstawie których być może uda się ustalić nazwiska kilku osób. Historycy przypuszczają, że część z nich może być pochowanych na specjalnych cmentarzach, których w Polsce jest 10 albo znajdą się ich rodziny, które będą chciały pochować swoich przodków w Niemczech. 

 

fot.: Karol Matczak

marciniakrc.fm