W czasie remontu przedwojennego domu przy ul. Asnyka w Kaliszu właściciele znaleźli fragmenty macew. Płyty nagrobne były wymieszane z gruzem, z którego zbudowano taras. W sprawie znaleziska skontaktowali się z Hilą Marcinkowską, opiekunką cmentarza żydowskiego przy Podmiejskiej. Pozostałości są w dobrym stanie.

"Dwa kawałki to górne fragmenty steli nagrobnych. Na jednym widać uskrzydloną klepsydrę, co symbolizuje przemijanie życia. Na drugiej jest kobiecy symbol złamanej świecy w świeczniku, czyli przerwane życie i jest to symbol kobiecy. Kolejne dwa kawałki to dolne części płyt z inskrypcjami. Na jednej jest stała sentencja umieszczana w tym miejscu "niech dusza jego zawiązana będzie w węzełek życia wiecznego" oraz data hebrajska. Po przeliczeniu wyszło, że to 1868 r. lub 1869 r., co potwierdza, że macewy są ze starego cmentarza, bo nowy wtedy jeszcze nie funkcjonował" - wyjaśnia radiuCENTRUM Hila Marcinkowska.

na fot. fragment jednej z macew/ Hila Marcinkowska

Nowy cmentarz powstał na przełomie XIX i XX w. Stary utworzono w 1287 r. przy obecnej ul. Nowy Świat. Pochówki odbywały się tam do II wojny światowej. W czasie okupacji Niemcy zniszczyli kirkut, a płyty nagrobne potraktowali jako materiał budowlany. Posłużyły do wyłożenia m.in. ulic Kościuszki i Łódzkiej

"Także przy ul. Łódzkiej tarasy domów niemieckich żołnierzy robione były z macew. Ogrodzenie kościoła franciszkanów nadal jest z macew. Wiele z nich także tłuczono i wrzucano w zaprawę z kamieniami. Taki bruk mamy w Śródmieściu. Coraz częściej te litery z macew wychodzą, Kazimierzowska jest takim przykładem" - wymienia radiuCENTRUm Hila Marcinkowska.

Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w ubiegłym roku odzyskał od miasta teren starego cmentarza. W ciągu pięciu lat w miejscu zniszczonej nekropolii powstanie lapidarium, w którym zostaną umieszczone ocalałe macewy. Obecnie to ponad tysiąc całych płyt lub ich fragmenty.