Prezentujemy historię jednej fotografii - i dowód na zawiłość stosunków polsko-żydowskich.

Z dziennikarzem radiaCENTRUM skontaktowała się kaliszanka, pani Magdalena Czaja i opowiedziała historię, której powodem są dwaj żydowscy chłopcy z fotografii pośród innych, rodzinnych zdjęć.

Babcia Pani Magdaleny - Łucja Woźna (z d. Kapitaniak) wraz z rodziną mieszkała przed 39 rokiem w podkaliskim Rajskowie. Wojna oznaczała dla nich przymusowe wysiedlenie do Węgrowa - trafili tam również kilkuletni Żydzi ze wspomnianej fotografii:

"Moja mama bawiła się z nimi... Miała w ręku kawałeczek mięsa, więc oni na nią wołali, żeby jej dać kawałeczek wstążki - nie wiedziała, co to takiego, a chodziło dosłownie o nitki mięsa, które mogliby zjeść. Chociaż najmniejszy kawałeczek.
Dużo było Żydów w Węgrowie. No niestety pewnego razu - przed kościołem, na takim dużym placu - zapędzono ich i rozstrzelano, niewiele brakowało, a zginęłaby również moja mama."

W styczniu 1942 roku Niemcy ostatecznie zdecydowali zamknąć "kwestię żydowską". W okolicach Węgrowa - w Treblince - powstał obóz śmierci. Zaczęły się planowa eksterminacja i mord Żydów transportowanych do miejsca zbiorowej kaźni z gett i miasteczek.
O losie chłopców informuje rewers zdjęcia - dzieci o nazwisku FAJERTAG zginęły właśnie tam...

Tymczasem z Węgrowa bliscy pani Magdaleny trafili do Orłowa. - "Stocznię Gdyńską budowali bracia mojej mamy", z dumą podkreśla nasza rozmówczyni. Po wojnie rodzina wróciła do Kalisza i zamieszkała przy Śródmiejskiej 4, wujkowie zostali nad morzem. Matka pani Magdaleny, Maria Chabierska, zmarła 7 lat temu.

"Temat wzajemnych, polsko-żydowskich relacji musi być starannie dobierany słowami; m.in. nasza historia pokazuje, że to nie były biało-czarne sytuacje i wybory. Utrzymując kontakty z Żydami, moja babka i matka ryzykowały życiem nas wszystkich" - podkreśla pani Magdalena:

"Zdjęcie zostało w naszej rodzinie i, patrząc na nie, to bardzo przykre, bo nie wiem, czy mają jakąś rodzinę, czy może gdzieś ktoś o takim nazwisku pozostał, istnieje... A może żyją w Izraelu?
Ale serce się kraje - to dwaj mali chłopcy, około 7, 8 lat, ładni... No i tyle mogę powiedzieć."

Teraz właścicielka fotografii myśli o jej przekazaniu do zbiorów archiwalnych lub do muzeum.

na fot. Pani Magdalena z wnukami - Heniem i Adasiem

fot. archiwum rodzinne pani Magdaleny