Fotografie dawnej szkoły żydowskiej Talmud tora dla chłopców zawisły w budynku drugiego Urzędu skarbowego w Kaliszu przy ul. Targowej. Zdjęcia mają upamiętniać historię budynku, bo to właśnie w nim przed II wojną światową mieściła się szkoła Talmud Tora.
"Cieszę się, że urzędnicy chcą pamiętać o historii tego miejsca" - powiedziała Radiu Centrum Halina Marcinkowska: "Nie zawsze był tam urząd. Po II wojnie światowej, w piwnicach znajdował się posterunek milicji obywatelskiej. Prawdopodobnie więziono tam też mieszkańców Kalisza. Tam są zachowane drzwi do cel. Widok tego miejsca jest przerażający. Mimo odnowienia miejsc piwnicznych, tego ducha się czuje. To miejsce ma niesamowitą historię. A przed II wojną tętniło życiem, bo uczyli się tam już 5-letni chłopcy".

W sali obsługi klienta zawisły trzy zdjęcia, dwa z nich pochodzą z prywatnych zbiorów Haliny Marcinkowskiej. Pierwsze, najstarsze z 1895 roku, to kolorowa pocztówka Kalisza pokazująca, jak wyglądał ten obiekt pod koniec XIX w. W sali jest też zdjęcie sprzed II wojny światowej, z 1936 roku i zdjęcie współczesne obiektu.

Budynek powstał w 1903 roku. Został zniszczony w 1914 podczas bombardowania miasta. W 1932 r. obiekt odremontowano i oddano do użytku społeczności żydowskiej. W 1936 r. uczyło się w nim 250 chłopców. Podczas II wojny światowej mieściły się tam niemieckie urzędy, a później komenda milicji obywatelskiej i PZPR. Od 1996 r. mieści się tu siedziba II Urzędu Skarbowego.

* * *

Budynek Talmud Tory - jeden z nielicznych zachowanych obiektów publicznych, służących kiedyś kaliskiej społeczności żydowskiej. Znajdowała się tam szkoła religijna dla chłopców, obecnie mieści II Urząd Skarbowy. Do czasu niemieckiej okupacji w pobliżu tego budynku, nad brzegiem zasypanej Babinki, znajdowały się najważniejsze publiczne obiekty żydowskie. W miejscu, gdzie dzisiaj prosperuje bank, stała Wielka Synagoga. Przywilej jej budowy otrzymali Żydzi już w 1358 r. Pierwszą drewnianą synagogę zastąpiono w 1659 r. murowaną - okazałą i bogato wyposażoną. W wyniku pożarów uległa ona zniszczeniu, a ta, którą w XIX w. postawiono na jej miejscu, była już znacznie skromniejsza. Była też mykwa, czyli rytualna łaźnia. W pobliżu, już od XVIII w., ulgę chorym przynosił szpital żydowski z oddziałem zakaźnym. W mieście funkcjonowała też druga synagoga reformowana, tzw. niemiecka (przy ul. Krótkiej) oraz kilka domów modlitwy, liczne szkoły żydowskie, siedziby stowarzyszeń i klubów sportowych, redakcje gazet i szereg innych obiektów publicznych służących niemal trzydziestotysięcznej (stan w dniu wybuchu II wojny światowej) społeczności żydowskiej.

Tekst pochodzi z wydawnictwa "Jedynie w Kaliszu" - autor Piotr Sobolewski.

Zdj.: www.muzeumfotografiikalisza.pl