Wybuch powstania w Poznaniu 27 grudnia 1918 roku nie zaskoczył pleszewian. Od 15 grudnia czekali na sygnał ze stolicy Wielkopolski i ten nadszedł dzień po świętach Bożego Narodzenia o 17:00. W ciągu niecałej godziny zaalarmowana strażacką trąbką kompania w sile 80 osób pod dowództwem sierżanta Antoniego Kozłowicza znalazła się na dworcu w Kowalewie, skąd najbliższym pociągiem udała się do Poznania.

W Pleszewie od 23 listopada 1918 roku istniała Rada Ludowa z ks. Kazimierzem Niesiołowskim na czele. W koszarach, z których wyjechali żołnierze narodowości niemieckiej zachęceni przez por. Bociańskiego informacją o rewolucji i o abdykacji cesarza Wilhelma II, z żołnierzy Polaków utworzono kompanię, która pilnowała porządku i czekała na rozwój wydarzeń. Poufne dane o tym, że powstanie może wybuchnąć 15 grudnia, przywiózł ze zjazdu delegatów rad żołnierskich w Poznaniu ppor. Ludwik Bociański. Telefon zadzwonił 27 grudnia o 17:00. Powstanie miało się zacząć 20 minut wcześniej. Bezpośrednim impulsem do jego wybuchu stał się przyjazd do stolicy Wielkopolski ambasadora spraw polskich na świecie, pianisty Ignacego Jana Paderewskiego i jego przemówienie z balkonu hotelu Bazar. Pleszewianie dotarli do Poznania o 20:00. Mieli obsadzić Dworzec Główny i nie dopuścić do wyładowania transportu niemieckich żołnierzy. Potem na Kaponierze zagradzali drogę niemieckim grenadierom. Zluzowani przez inne oddziały powstańcze wrócili do domu. W noc sylwestrową brali udział w opanowaniu krotoszyńskich koszar niedaleko dworca, potem poczty i innych ważniejszych obiektów. 1 stycznia pleszewianie: sierż. Jan Przybylski, plutonowy Józef Seidel i st. szer. Zygfryd Metelski wbiegli do krotoszyńskiego ratusza i wywiesili tam polski sztandar. Stanisław Bródka pisze, że oddziały pleszewskie zdobyły w Krotoszynie 150 karabinów zwykłych, 3 maszynowe, 300 granatów ręcznych i ponad 10 000 sztuk amunicji. W samo południe pleszewianie oddadzą hołd powstańcom przy pomniku na Rynku.

fot. Tablica na plebanii upamiętniająca pierwsze zebranie przygotowujące powstanie wielkopolskie w Pleszewie

fot. Pomnik Powstania Wielkopolskiego w Pleszewie